Rhwng 1943 ac 1945, sefydlodd llywodraeth alltud Tsiecoslofacia ysgol uwchradd ar gyfer ffoaduriaid yn yr Abernant Lake Hotel yn Llanwrtyd. Lleolwyd yr ysgol cyn hynny yn Swydd Surrey a Swydd Amwythig, cyn cael ei symud i Gymru. Roedd tua 140 o ddisgyblion yn derbyn eu haddysg yn Ysgol Wladol Tsiecoslofacia, y mwyafrif ohonynt o gefndir Iddewig ond eraill o gefndiroedd Catholig, Protestannaidd, heb ymrwymiad crefyddol.

Roedd y gwersi yn yr ysgol drwy gyfrwng yr iaith Tsiec ac roedd llywodraeth alltud Tsiecoslofacia’n gyfrifol am yr holl gostau (gan gynnwys cyflog yr athrawon a llety’r plant). Yn ôl Marilyn Yalom, cyn-ddisgybl, “Roedd hi’n amlwg fod angen i ni siarad yr iaith Tsiec a theimlo fel Tsieciaid, gan mai nod yr ysgol oedd ein paratoi ac ailsefydlu’r weriniaeth a ddifethwyd gan y Natsïaid.”

Roedd Ruth Hálová yn ddisgybl arall yn yr ysgol ac fe gofia ei hamser yno fel cyfnod “yn llawn cyfeillgarwch”:

“Roedden ni’n grŵp amrywiol: roedd y mwyafrif o’r disgyblion wedi eu cludo yno ar y trenau fel plant, a’u bywydau, fel fy mywyd i, wedi cael eu hachub gan Nicholas Winton. Roedd rhai ohonom yn blant i filwyr ac awyrenwyr hefyd a oedd yn gwasanaethu yn lluoedd arfog Prydain, neu’n blant gweision sifil ac uwch swyddogion llywodraeth alltud Tsiecoslofacia. Wedi dwy flynedd fendigedig, graddiais oddi yno. Mis Mai 1945 oedd hynny, diwedd y rhyfel.”

Darllenwch stori Ruth yma (Allanol)